Ngày 19/05/1956, Bộ trưởng Bộ Thương nghiệp của Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hoà đã ký Nghị định số 160/BTN-NĐ-TC về việc thành lập Chi sở Hải quan Nghệ An, tiền thân của Cục Hải quan tỉnh Nghệ An ngày nay. Trải qua 65 năm xây dựng, trưởng thành và phát triển, đồng hành cùng với sự phát triển và lớn mạnh của ngành Hải quan Việt Nam, Cục Hải quan tỉnh Nghệ An cũng đã trải qua những năm tháng vinh quang và đáng tự hào theo dòng lịch sử của đất nước và của tỉnh Nghệ An.

CBCC Hải quan Nghệ An những năm thập kỷ 80

Trong những ngày đầu mới thành lập, bộ máy, tổ chức của Chi sở Hải quan Nghệ An còn đơn giản, gọn nhẹ, lực lượng chủ yếu là những cán bộ, nhân viên Hải quan liên khu 4 gồm: Văn phòng Chi sở, phòng Hải quan Mường Xén, Đội Kiểm nã thuốc phiện, với quân số 25 người. Địa bàn hoạt động của Chi sở Hải quan Nghệ An bao gồm cả Nghệ An và Hà Tĩnh. Nhiệm vụ của Chi sở Hải quan Nghệ An lúc đó làm thủ tục cho hàng hoá xuất nhập khẩu qua cảng Bến Thuỷ, phòng Hải quan Mường Xén, tích cực đấu tranh chống buôn lậu qua biên giới và trong nội địa, góp phần vào công cuộc hàn gắn vết thương chiến tranh, khôi phục sản xuất, phát triển kinh tế. Lúc đó, Nhà nước có chủ trương chuyển từ chính sách quản lý ngoại thương sang chế độ Nhà nước độc quyền về ngoại thương, nhiệm vụ của ngành Hải quan nói chung và Hải quan Nghệ An nói riêng là thực hiện chế độ: " thu bù chênh lệch ngoại thương ", đảm bảo cho việc thực hiện đúng đắn chế độ Nhà nước độc quyền về ngoại thương, ngoại hối, thi hành chính sách thuế quan và chống buôn lậu qua biên giới, góp phần thực hiện thắng lợi kế hoạch Nhà nước 5 năm lần thứ nhất 1961 -1965. Những chuyến hàng xuất khẩu đầu tiên gồm: Lạc, cam, bưởi, gỗ, song mây ... của Nghệ An và một số tỉnh Bắc miền trung được cán bộ Hải quan Nghệ An kiểm tra và làm thủ tục đã đến với các nước trên thế giới .

Trong những năm gần đây, ngành Hải quan bước vào giai đoạn đổi mới một cách toàn diện, mạnh mẽ, triển khai chương trình Hiện đại hoá Ngành Hải quan theo yêu cầu hội nhập Quốc tế. Để đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới, Cục Hải quan tỉnh Nghệ An đã tập trung củng cố về tổ chức bộ máy và đội ngũ cán bộ công chức. Nhiệm vụ chủ yếu của Hải quan tỉnh Nghệ An là tập trung xây dựng lực lượng Hải quan trong sạch, vững mạnh; tăng cường đầu tư hiện đại hoá cơ sở vật chất, trang thiết bị, tổ chức thực hiện tốt việc làm thủ tục cho hàng hoá xuất nhập khẩu, phương tiện xuất nhập cảnh nhanh chóng, thuận tiện, chủ động trong công tác điều tra, nắm tình hình, xác định đối tượng, địa bàn trọng điểm nhằm đẩy mạnh công tác chống buôn lậu, gian lận thương mại và các loại tội phạm ma tuý qua biên giới, góp phần thúc đẩy hoạt động sản xuất, kinh doanh xuất nhập khẩu và thương mại, đầu tư, du lịch trên địa bàn phát triển.

Với chức năng, nhiệm vụ được giao: Quản lý nhà nước về hải quan đối với hoạt động xuất nhập khẩu, xuất nhập cảnh, quá cảnh, thi hành chính sách thuế; đấu tranh chống buôn lậu, gian lận thương mại, vận chuyển hàng hoá trái phép qua biên giới và phòng chống tội phạm ma tuý, địa bàn hoạt động rộng, các đơn vị được đóng chốt cả ở vùng đồng bằng, miền núi, miền biển với tổng biên chế cán bộ, công chức, HĐLĐ68 là 241 người. Hiện nay, tổ chức bộ máy đã được củng cố và hoàn thiện với 12 đơn vị thuộc, trực thuộc.

65 năm qua, trong mỗi giai đoạn lịch sử, tuy yêu cầu nhiệm vụ cụ thể có khác nhau, Cục Hải quan tỉnh Nghệ An luôn tuân thủ tuyệt đối đường lối chính sách của Đảng và Nhà nước, thực hiện tốt nhiệm vụ được giao và đạt được những thành tựu đáng kể trong tất cả các mặt công tác. Từ năm 2005 đơn vị đều hoàn thành chỉ tiêu thu nộp Ngân sách Nhà nước; giai đoạn 2010 – 2015 số thu NSNN đạt 6.116,5 tỷ đồng, giai đoạn 2016 – 2020, số thu NSNN đạt 7.241,13, tăng 18,4%  so với giai đoạn trước.

 Những năm qua, đơn vị đã làm tốt công tác tuyên truyền, vận động các tầng lớp nhân dân trong địa bàn kiểm soát Hải quan về công tác đấu tranh chống buôn lậu, chống buôn bán, vận chuyển các chất ma tuý, không trồng cây thuốc phiện; phối hợp với các lực lượng chức năng trong tỉnh triển khai các biện pháp kiểm tra, kiểm soát, phòng ngừa, đấu tranh hiệu quả các tệ nạn buôn lậu, gian lận thương mại, đặc biệt là buôn lậu trên biển và buôn bán, vận chuyển các chất ma tuý, bắt giữ hàng trăm vụ buôn lậu, ma tuý, trị giá hàng chục tỷ đồng, góp phần vào việc làm giảm hẳn tình hình buôn lậu, tạo sự công bằng trong hoạt động sản xuất kinh doanh, đảm bảo trật tự an toàn - xã hội trên địa bàn tỉnh.

Triển khai thực hiện chương trình cải cách Hiện đại hóa ngành Hải quan, những năm qua theo chỉ đạo của Ngành Hải quan, Cục Hải quan tỉnh Nghệ An đã tiến hành nâng cấp và vận hành tốt các chương trình của Ngành phục vụ công tác nghiệp vụ, tích cực đẩy mạnh công tác ứng dụng CNTT trong công tác nghiệp vụ hải quan. Cục đã xây dựng và triển khai Kế hoạch cải cách, phát triển hiện đại hóa Hải quan Nghệ An giai đoạn 2016-2020 và đang xây dựng Kế hoạch phát triển hiện đại hóa Hải quan cho những năm tiếp theo; triển khai công tác quản lý, điều hành qua mạng Edoc customs, giải quyết công việc theo cơ chế “một cửa”; áp dụng Hệ thống quản lý chất lượng theo TCVN ISO 9001:2015.

Thực hiện cuộc vận động xây dựng lực lượng hải quan trong sạch vững mạnh của ngành Hải quan, Cục Hải quan tỉnh Nghệ An đã có nhiều biện pháp quyết liệt trong việc chấn chỉnh kỷ cương, kỷ luật và liêm chính hải quan; tập trung xây dựng, củng cố và phát triển lực lượng Hải quan theo hướng chuyên nghiệp, hoạt động có hiệu lực, hiệu quả.

Công tác xây dựng tổ chức Đảng, Đoàn thể ngày càng được tăng cường. Đảng bộ nhiều năm liền được công nhận là Đảng bộ trong sạch vững mạnh; các tổ chức đoàn thể như: Công đoàn, Đoàn thanh niên, phụ nữ, cựu chiến binh, được hình thành và duy trì hoạt động, là lực lượng quan trọng trong phong trào thi đua hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ chính trị của đơn vị.

CBCC Cục Hải quan tỉnh Nghệ An chào cơ thứ 2 đầu tuần

Với bề dày lịch sử truyền thống, bằng sự nỗ lực phấn đấu không biết mệt mỏi của thế hệ cán bộ công chức Hải quan Nghệ An qua các thời kỳ, Cục Hải quan tỉnh Nghệ An đã đạt được nhiều thành tích to lớn và vinh dự được Đảng, Nhà nước, Tổng cục Hải quan và UBND tỉnh trao tặng nhiều phần thưởng cao quý trong đó đáng tự hào nhất phải kể đến là Huân chương Lao động Hạng Nhì cho cán bộ, công chức Cục Hải quan tỉnh Nghệ An năm 2001 nhân kỷ niệm 45 năm ngày thành lập Cục Hải quan tỉnh Nghệ An, Huân chương Lao động hạng Nhất dành cho cán bộ chiến sỹ Hải quan Nghệ An năm 2006 nhân dịp kỷ niệm 50 năm thành lập Hải quan Nghệ An; Huân chương Lao động hạng 3 năm 2016 nhân dịp kỷ niệm 60 năm ngày thành lập Cục Hải quan tỉnh Nghệ An; nhiều tập thể và cá nhân đạt thành tích xuất sắc, được tặng thưởng những phần thưởng cao quý của Đảng và Nhà nước như: Huân chương Lao động, Huân chương Chiến công, Bằng khen của Thủ tướng Chính phủ và các Bộ, Ngành, Cờ Thi đua xuất sắc của Bộ, Ngành và Uỷ ban nhân dân tỉnh Nghệ An. Đảng bộ, các tổ chức đoàn thể quần chúng liên tục nhiều năm liền được cấp trên công nhận "trong sạch, vững mạnh".

Khó khăn phía trước còn nhiều, nhất là trong tình hình đại dịch Covid còn chưa có dấu hiệu thuyên giảm, vì vậy việc thực hiện nhiệm vụ phát triển kinh tế xã hội trong bối cảnh các thách thức và cơ hội đan xen, nhưng chúng ta tin tưởng sâu sắc vào thắng lợi của sự nghiệp đổi mới, dưới sự lãnh đạo của Đảng và Nhà nước, sự quản lý điều hành trực tiếp của Bộ Tài chính, Tổng cục Hải quan, Tỉnh uỷ, UBND tỉnh Nghệ An, sự phối hợp chặt chẽ, có hiệu quả của các cấp, các ngành và sự ủng hộ của nhân dân, Cục Hải quan tỉnh Nghệ An nhất định sẽ vượt qua những khó khăn thử thách, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ chính trị được Đảng, Nhà nước và nhân dân giao phó.